Нохчийчуьра олхазарш: различия между версиями
Buto (обсуждение | вклад) |
Buto (обсуждение | вклад) Нет описания правки |
||
| Строка 463: | Строка 463: | ||
'''Шоршал''' — (en. ''Song Thrush''), (Оьрсаша «''Певчий дрозд''» олу цунах). | '''Шоршал''' — (en. ''Song Thrush''), (Оьрсаша «''Певчий дрозд''» олу цунах). | ||
БӀаьста дитташна гӀа даьллачу хенахь, хьаннийн кортошкахь хаза декаш хуьлу хьуьнан хьоза. Эрза шедаган аз санна зевне хуьлу цуьнан аз. «…Чукаричу-у-къ» «хӀинц-хӀинц». Ира йоца зӀок а йолуш, мокха хьоза ду иза, чукӀело къорза а йолуш. Хьаннашкахь а, аренашкахь а, лаьмнашкахь а хуьлу и тайпа хьозий. БӀаьста баннаш дечу хенахь шишша цхьана хуьлу уьш стен, боьршан. Важа йолчу хенахь гӀеранашца хуьлу. Лаьтта а, диттан кондарш тӀе ховшу уьш. Баннаш дитта тӀехь а, диттин кондарш тӀехь а до цара. ХӀоьаш стигалан басахь сийна хуьлу, Ӏаьржа тӀедарчий а долуш. Тойна апрель-июнь баттахь доккха. 4-5 кӀорни доккху цо. | БӀаьста дитташна гӀа даьллачу хенахь, хьаннийн кортошкахь хаза декаш хуьлу хьуьнан хьоза. Эрза шедаган аз санна зевне хуьлу цуьнан аз. «…Чукаричу-у-къ» «хӀинц-хӀинц». Ира йоца зӀок а йолуш, мокха хьоза ду иза, чукӀело къорза а йолуш. Хьаннашкахь а, аренашкахь а, лаьмнашкахь а хуьлу и тайпа хьозий. БӀаьста баннаш дечу хенахь шишша цхьана хуьлу уьш стен, боьршан. Важа йолчу хенахь гӀеранашца хуьлу. Лаьтта а, диттан кондарш тӀе ховшу уьш. Баннаш дитта тӀехь а, диттин кондарш тӀехь а до цара. ХӀоьаш стигалан басахь сийна хуьлу, Ӏаьржа тӀедарчий а долуш. Тойна апрель-июнь баттахь доккха. 4-5 кӀорни доккху цо. | ||
=== [[Шоршал]] === | |||
[[Файл:Blue Whistling Thrush (Myophonus caeruleus) at Jayanti, Duars, West Bengal W Picture 462.jpg|80px|left]] | |||
Оьрсаша шоршалах «Синяя птица» олу. Амма цуьнан бос ша-шах сийна бац. Генаро хьаьжчи Ӏаьржа хетало цуьнан бос. Юххера хьаьжчи кӀур биллича санна лиэпаш сийна бос беттало. Къийгалла олхазар ду иза. ЦӀога деха ду цуьнан, тӀемаш доцийра ду. | |||
Лаьмнашкахь а, охьанехьа хьаннашкахь а ду и тайпа олхазар. Цхьаъ ша хуьлу иза дукхах йолчу ханна. Шиъ цхьана а хуьлу. Екар зевне ду «къи-къи-къи-къи!» шок тухуш санна. Ша хьалаэккхаш туху цо и мохь. Хьаннаш кӀелахула ду цуьнан ядар. Едчи а гена ца йолуш охьахоу иза. Бен диттан Ӏеханах, бецах бо цо. ХӀоьаш 4-5 до. Жимма баьццара бос а болуш кхоьллано цӀиэ тӀедарчий а долуш хуьлу цуьнан хӀоьаш. | |||
ХӀоьаш май-июнь баттахь до. | |||
=== [[Ӏаьржа хьоза]] === | === [[Ӏаьржа хьоза]] === | ||
| Строка 477: | Строка 484: | ||
ЧӀегӀардигах тера ду иза. Лог-кӀело кӀайн ю цуьнан. Ша мокхо бос бетталуш Ӏаьржа. Азехь Ӏаш 4 тайпа (Hemiprocnidae) йа дечиг дитташ тӀехь Ӏаш долу дургалеш ду, (Apodidae) — 74 тайпа даьржина ду массанхьа, шийла меттиг йоцучехь. Уьш ду декъалуш, цхьадерш тӀема а довле дӀадоьлхурш ду, амма йох елча йуха схьадогӀу. ТӀе хьаьжча чӀогӀа чӀегӀардигех тера а ду уьш. Дахар хьаннашкахь, есачу аренашкахь, гӀаланашкахь, ярташкахь, адамаш дехачу кхин йолчу меттигашкахь ду. БӀаьста бовхачу махкашкара схьадогӀу дургалеш, гурахь цига юха кхелха уьш. Баннаш дар яккхийрачу гӀеранашца ду церан. Баннаш дечигийхаранаш чохь а, тӀулга даккъийн херонашкахь а, саз-лаьттан бердах а хуьлу церан. Тойна июнь баттахь доккху. ХӀоа 2-3 хуьлу. Дадар чехка ду, чехка тӀемаш а детташ. Декаран аз «виз…виз-з-з» бохуш ду. Мозий, чуьркаш йоу цара, дойдда доьлххушехь хӀаваэхь схьа а лоьцуш. ЦӀога чӀерачух тера шалгу доьрзуш хаьдда ду. ТӀемаш марс санна чоьхьахьаь ду. Цара садолу хӀумнаш юу дела пайдехь лерина уьш. | ЧӀегӀардигах тера ду иза. Лог-кӀело кӀайн ю цуьнан. Ша мокхо бос бетталуш Ӏаьржа. Азехь Ӏаш 4 тайпа (Hemiprocnidae) йа дечиг дитташ тӀехь Ӏаш долу дургалеш ду, (Apodidae) — 74 тайпа даьржина ду массанхьа, шийла меттиг йоцучехь. Уьш ду декъалуш, цхьадерш тӀема а довле дӀадоьлхурш ду, амма йох елча йуха схьадогӀу. ТӀе хьаьжча чӀогӀа чӀегӀардигех тера а ду уьш. Дахар хьаннашкахь, есачу аренашкахь, гӀаланашкахь, ярташкахь, адамаш дехачу кхин йолчу меттигашкахь ду. БӀаьста бовхачу махкашкара схьадогӀу дургалеш, гурахь цига юха кхелха уьш. Баннаш дар яккхийрачу гӀеранашца ду церан. Баннаш дечигийхаранаш чохь а, тӀулга даккъийн херонашкахь а, саз-лаьттан бердах а хуьлу церан. Тойна июнь баттахь доккху. ХӀоа 2-3 хуьлу. Дадар чехка ду, чехка тӀемаш а детташ. Декаран аз «виз…виз-з-з» бохуш ду. Мозий, чуьркаш йоу цара, дойдда доьлххушехь хӀаваэхь схьа а лоьцуш. ЦӀога чӀерачух тера шалгу доьрзуш хаьдда ду. ТӀемаш марс санна чоьхьахьаь ду. Цара садолу хӀумнаш юу дела пайдехь лерина уьш. | ||
=== [[Суьйлин-чӀегӀаг]] === | === [[Суьйлин-чӀегӀаг]] === | ||